Nieuwe regels voor vzw's vanaf 1 mei 2019: 10 essentiële punten
Nieuwe regels
#1 Nieuw wetboek, nieuw opzet
Het nieuwe wetboek heeft drie krachtlijnen:
- een doorgedreven vereenvoudiging
- meer aanvullend recht en flexibiliteit
- nieuwe rechtsregels die moeten helpen om het hoofd te bieden aan, voornamelijk, Europese evoluties en nieuwe tendensen zoals “mobielere” vennootschappen
Het nieuwe wetboek is “getrapt” opgevat met verschillende “delen” en “boeken”. Dat wil zeggen dat de regels voor vzw's een beetje verspreid gezocht moeten worden in het wetboek. Concreet zijn de regels rond vzw's terug te vinden in volgende onderdelen:
- Boek 1: definities (o.a. de "vzw" en de "feitelijke vereniging")
- Boek 2: bepalingen over de naam van de rechtspersoon, de oprichting en de openbaarmakingsformaliteiten, de nietigheid, bestuur, de ontbinding en de vereffening.
- Boek 3: jaarrekeningenrecht
- ....
- Boek 9: regels specifiek voor de vzw
- ....
- Boek 13: herstructureringen van verenigingen
- Boek 14: omzetting van vennootschappen & verenigingen
#2 Een vzw kan onbeperkt economische activiteiten stellen
De vzw zal wettelijk gezien onbeperkt economische activiteiten kunnen stellen.
Statutair kan een vzw de economische activiteiten uitsluiten of beperken (door ze bv. bijkomstig te maken).
Er kan dus sprake zijn van drie situaties:
- een vzw die geen economische activiteiten stelt
- een vzw die economische en niet-economische activiteiten stelt (waarbij de economische activiteiten ondergeschikt zijn of waarbij de economische activiteiten de bovenhand halen)
- een vzw die economische activiteit stelt
De laatste twee mogelijkheden (schuin gedrukt) zijn in de huidige vzw-wet niet mogelijk.
#3 Er is een duidelijk en strikt verbod voor winstuitkering door de vzw, mét uitzondering
Het nieuwe wetboek bepaalt duidelijk dat zowel rechtstreekse als onrechtstreekse vermogensvoordelen verboden zijn.
Hierop wordt één uitzondering gemaakt: vermogensvoordelen die kaderen in het belangeloos doel, kunnen wel.
Onrechtstreekse vermogensvoordelen worden zeer strikt gedefinieerd:
elke verrichting waardoor de activa van een vereniging of stichting dalen of haar passiva stijgen en waarvoor zij hetzij geen tegenprestatie ontvangt, hetzij een tegenprestatie die kennelijk te laag is in verhouding tot de waarde van haar prestatie.
#4 Gelijktrekking bepalingen vennootschappen en verenigingen
In het nieuwe wetboek worden een aantal bepalingen die in de huidige wetgeving enkel gelden voor vennootschappen, expliciet van toepassing gemaakt op verenigingen, zoals:
- bepalingen rond gebruik van een naam voor een rechtspersoon (verbod gebruik bestaande naam)
- nietigheid van besluiten van organen + procedure daarvoor
- de procedure van een vrijwillige ontbinding & vereffening
- ...
Een aantal bestaande bepalingen die wel reeds bestaan in de huidige regelgeving voor vzw’s worden geharmoniseerd met de bepalingen die nu bestaan voor vennootschappen:
- oproepingstermijn algemene vergadering wordt 15 dagen i.p.v. 8 dagen
- overname overeenkomsten van de vzw-in oprichting moet gebeuren binnen de drie maanden na oprichting i.p.v. twee maanden
- …
#5 Ook vzw’s maken hun intrede in de 21ste eeuw
Een vzw kan een officieel e-mailadres opnemen in de statuten waarlangs officiële communicatie kan gebeuren.
Het e-mailadres en de website moet in voorkomend geval vermeld worden op alle officiële stukken van de vzw.
Leden, bestuurders,… van de vzw kunnen aan de vzw een e-mailadres meedelen waarop ze bereikbaar zijn om officiële communicatie tussen hen en de vzw mogelijk te maken.
Het wordt mogelijk om in de raad van bestuur schriftelijke besluiten te nemen onder bepaalde voorwaarden. Vergaderen op afstand (bv. via skype) wordt echter niet geregeld.
#6 Beperking bestuurdersaansprakelijkheid
De bestuurdersaansprakelijkheid (contractueel, buitencontractuele en/of op andere gronden) in het nieuwe wetboek wordt beperkt tot bepaalde bedragen (geïndexeerd), afhankelijk van de boekhoudkundige grootte (omzet/balanstotaal) van de vzw.
Waarom gebeurt dit? Eigenlijk is dit niet helemaal nieuw, want voor commissarissen bestond er al een beperking van hun aansprakelijkheid. Daarnaast bestaat er al een beperking van aansprakelijkheid voor werknemers.
Voor kleine vzw's werd de beperking nog verlaagd tot 125.000 euro voor alle bestuurders samen.
Deze beperkingen gelden niet bij herhaaldelijk lichte fout, zware fout, bedrieglijk opzet en inzake inkomstenbelasting/btw (artikel 442quater van het WIB 1992 en artikel 93undeciesC W.Btw).
#7 Nieuwe regeling ontbinding en vereffening van vzw’s
Bij de vrijwillige ontbinding hebben zeer grote vzw’s de verplichting om een verslag te geven van de staat van activa & passiva. als er een tekort is, moet men passeren bij de rechtbank.
Bij een vereffening moet ten minste één maand voor de algemene vergadering door de vereffenaars de rekeningen neergelegd worden, samen met de stukken tot staving.
Er worden twee gronden in de wet ingeschreven die een (automatische) ontbinding van rechtswege tot gevolg hebben, nl.:
- verstrijken van de duur
- verwezenlijken van een uitdrukkelijk ontbindende voorwaarde
Een gerechtelijke ontbinding zal ook mogelijk zijn 7 maanden nadat de jaarrekening van een vzw niet is neergelegd i.p.v. momenteel pas na de derde niet-neerlegging.
Let op: faillissement van vzw's is reeds mogelijk sinds 1 mei 2018 door een andere wetswijziging.
#8 De vaste vertegenwoordiger wordt ingevoerd
Wanneer een rechtspersoon een mandaat opneemt van dagelijks bestuurder, bestuurder, dan benoemt hij een natuurlijk persoon als vaste vertegenwoordiger die wordt belast met de uitvoering van dat mandaat in naam en voor rekening van de rechtspersoon. Deze vaste vertegenwoordiger moet aan dezelfde voorwaarden voldoen als de rechtspersoon en is hoofdelijk met hem aansprakelijk alsof hij zelf het betrokken mandaat in eigen naam en voor eigen rekening had uitgevoerd. De vaste vertegenwoordiger kan niet in eigen naam en voor eigen rekening noch als vaste vertegenwoordiger van een andere rechtspersoon-bestuurder zetelen in het betreffende orgaan. De rechtspersoon mag de vaste vertegenwoordiging niet beëindigen zonder tegelijkertijd een opvolger te benoemen.
#9 Interessante punctuele nieuwigheden
Er zijn een aantal interessante punctuele nieuwigheden. Een klein (onvolledig) overzicht:
- expliciete bepalingen over een intern reglement (door de raad van bestuur)
- de bepaling dat de raad van bestuur kleiner moet zijn dan de algemene vergadering vervalt
- coöptatie in de raad van bestuur wordt mogelijk: wanneer de plaats van een bestuurder openvalt vóór het einde van zijn mandaat, hebben de overblijvende bestuurders het recht een nieuwe bestuurder te coöpteren, tenzij de statuten dit uitsluiten.
- belangenconflictregeling voor grote vzw’s (niet kleine)
- regeling dat notulen worden ondertekend door de voorzitter en de bestuurders die erom verzoeken
- dagelijks bestuur wordt gedefinieerd
- de vzw kan niet vertegenwoordigd worden door niet-bestuurders
- de gewone algemene vergadering wordt duidelijk onderscheiden van een buitengewone algemene vergadering
- expliciete wettelijke regeling i.v.m. onthoudingen wordt ingevoerd (onthoudingen worden in de teller noch in de noemer meegerekend)
- omzetting van vennootschap naar vzw wordt expliciet geregeld, evenals omzetting van een vzw naar een ivzw en omgekeerd, de omzetting in een erkende CVSO of een CV erkend als SO (let op: vzw naar gewone vennootschap niet mogelijk). Voor de omzetting is er ook aandacht voor grensoverschrijdende omzettingen.
- ...
Wij komen zeker terug op de verschillende wijzigingen in aparte blogposts.
#10 Overgangstermijn
Er is een ruime overgangstermijn voorzien, die gespreid wordt.
De wet treedt algemeen in werking op 1 mei 2019. Dat wil zeggen dat vanaf dat moment alle nieuwe vzw's de nieuwe regels moeten volgen.
De bestaande vzw's zullen onderworpen worden aan de nieuwe regels vanaf 1 januari 2020, MAAR zij kunnen vrijwillig eerder overstappen naar de nieuwe regels door een spontane statutenwijziging.
De vzw's die niet spontaan hun statuten wijzigen, zijn dat wel verplicht:
- ter gelegenheid van de eerstvolgende statutenwijziging binnen bepaalde termijn voor 1 januari 2024
- uiterlijk voor 1 januari 2024
Vzw's die hun doel (in het nieuwe wetboek wordt het vroegere doel voorwerp genoemd) niet wijzigen, kunnen tot 1 januari 2029 geen commerciële activiteiten in hoofdorde stellen.
